Tên di sản : Đền và Bia ký Trịnh Khả
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 2015/ QĐ – BTBVH
Giới thiệu
Bia nằm ở triền núi khá bằng phẳng (núi có tên là Kiều Sơn) thuộc làng Giang Đông. Bia là một phiến đá nguyên, loại đá đen, có độ cứng, mịn cao.
Bia cao 1,3m; rộng 0,7m, dày 0,2m. Bia dựng lưng rùa, rùa cũng được tạo bằng 1 phiến đá nguyên, chất liệu đá cũng là loại đá làm bia.
Thể thức bia chia làm 3 phần: phần chóp bia, hình vòng cung, phần thân bia và phần đế bia.
Trán bia ở cả mặt trước và mặt sau chạm khắc mô típ hai rồng chầu mặt trời ở giữa trán bia. Mô típ rồng và mặt trời giống ở bia Lê Lợi (Lam Kinh).
Thân bia là phần tiếp theo trán bia được viền bốn cạnh bia theo hình chữ nhật – hai cạnh dọc theo chiều cao bia cũng thể thức rồng uốn lượn.
Đế bia là khối đá nguyên bới chiều ngang bằng chiều rộng bia, dài 1,25m; cao 0,25m, phần chân rùa chìm sâu dưới đất, Rùa trong tư thế “Thần phục” hiền lành đầu rồng hơi ngẩng cao, nhìn thẳng. Rùa không được chạm trổ chi tiết, trừ đầu rùa chạm rõ hai mắt mở to,có hàng nếp nhăn hình công theo khoé miệng phong cách chạm rùa là tà thực, không có cách điệu.
Mặt trước bia có 22 dòng chữ Hán, mỗi dòng nhiều tới 70 chữ, mặt sau bia là bài minh cũng bằng chữ Hán.
Ngôi đền thờ:
Nằm ở rìa làng, quay mặt ra sông Mã, sau lưng đền là bờ đê, ngôi đền có kích thước tương đối nhỏ. Cấu trúc đền có 2 vì kèo, lợp ngói. Kèo thèo kiểu “chồng giường”. Tường xây gạch chì, có kích thước mỏng, nhỏ và mịn, độ nung lửa đều.
Trong đền xây một bàn thờ chiếm gần hết diện tích lòng đền, trên đế bài vị là ngai vàng thờ thân phụ và thân mẫu Trịnh Khả, cùng bài vị Trịnh Khả.
Các hiện vật có trong di tích:
Trong đền thờ hiện còn ba long ngai và hai vị thờ. Các đồ thờ này đều được làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng, hai mô típ chủ yếu chạm khắc rồng, phượng và hoa cúc.
Các hiện vật còn tương đối nguyên vẹn, đẹp và đường chạm tinh tế.
Có năm đạo sắc, có niên đại:
Sắc phong năm Khải Định thứ 9 (1924)
Sắc phong năm Tự Đức thứ 3 (1850)
Khải Định năm thứ 2 (1917)
Khải Định năm thứ 9 (1924) (sắc phong lần 2).
Thành Thái năm thứ 2 (1890).